Venster-emaille
Venster-emaille of te wel émail à jour wordt vanwege het arbeidsintensieve proces weinig uitgevoerd. Ik leg U stap voor stap uit welke handelingen verricht moeten worden.
- Neem een plaatje liefst eerste gehalte zilver (rood koper kan ook maar geeft na verhitting zeer irritante bladder) van 1,2 mm dik. Het plaatje moet niet te groot zijn daar men er anders niet met de zaag omheen kan komen en bovendien het emaille na het branden in het centrum van de plaat er doorheen kan vallen. Het centrum wordt dan een zwakke plek die moeilijk te vullen is. Ik neem over het algemeen een plaatje van 8 cmx10 cm. Kleiner kan natuurlijk ook. De plaat moet goed vetvrij geschuurd worden en daarna dun worden ingesmeerd met een zachte kwast met witte muurverf, zodat er een egaal wit oppervlak te zien is. Leg deze plaat te drogen.
- Men ontwerpt een voorstelling (IN KLEUR!) die verdeeld wordt in vakjes van hoogstens 1 cm in het vierkant. Het hoeven natuurlijk niet allemaal cm verdelingen te zijn. Men kan binnen een raam van die vierkante cm variëren (zie voorbeeld rechts). Let op dat er een rand van tenminste 4 mm rond het ontwerp overblijft
- Men brengt nu het verdeelde ontwerp over op de zilveren plaat d.m.v. carbonpapier. Ik adviseer om het carbonpapier, zowel als het ontwerp, aan de randen vast te zetten met tape daar het geheel niet mag verschuiven. Let op dat elk lijntje overgetrokken wordt. Om zeker te weten dat het goed gaat, trek ik eerst met carbonpapier mijn ontwerp over op dun transparant papier. Ik maak al met al drie maal mijn tekening. D.w.z.: een ontwerp in kleur op goed schetspapier, hetzelfde ontwerp overgetrokken op transparant papier en tenslotte het overgetrokken ontwerp nogmaals met carbonpapier er onder op de plaat.
- Als dit gebeurd is, dan haalt men voorzichtig het ontwerp en het carbonpapier van de plaat af en dan ziet men a.h.w. een rasterwerk in zwart-wit. Dit rasterwerk zaagt men voorzichtig uit.
- Als dit gebeurd is, dan brengt men aan de achterzijde van de plaat een dunne laag mica aan. De mica moet precies de grootte van de plaat hebben en aan de randen worden vastgezet met pennetjes. De pennetjes maakt men van halfrond staaldraad.
- Nu gaat men het transparante emaille dat gewassen en aangemaakt is tot yoghurtdikte, volgens het ontwerp, opbrengen. Dit moet laag voor laag gebeuren, en wees zo verstandig om kleuren te kiezen die dezelfde baktemperatuur moeten hebben. Dus niet meteen de gehele hoogte van de vakjes vullen. Laat het geheel uitdampen in de moffel of anders op een warme plek.
- Verwarm de emailoven tot tenminste 820 °C en plaats het werkstuk op een goed plat treefje snel in de hete oven. Die inmiddels is afgekoeld tot 800 °C. Houd de oven op deze temperatuur! Laat dit 4 min bakken en neem het er dan snel uit. Druk de plaat vlak d.m.v. een gepolijste biels. Wanneer de plaat is afgekoeld, zal men een ravage aantreffen. Laat U niet ontmoedigen. U begint weer van voren af aan in te leggen en hetzelfde proces te herhalen, net zolang tot alle vakjes helemaal gevuld blijven. Indien men koperplaat gebruikt, moet men na elke bakbeurt de plaat goed wassen. Dat betekent, dat men het mica eraf moet halen en daarna weer opnieuw op moet brengen aan de achterzijde. Controleer of er geen zwarte pikkels in het emaille zijn achtergebleven. Deze krijgt men er niet meer uit en het werkt bijzonder ontsierend. Daarom raad ik zilver aan. Het materiaal is wel duurder, maar het werkt veel prettiger.
Bovendien is het verschil in spanning tussen het materiaal en het emaille beduidend minder, waardoor de vorm van de plaat behouden blijft. - Wanneer alles naar tevredenheid gebakken is, haalt men het mica van de achterzijde af EN BEWAART HET! Dit mica gebruikt men voor juwelen, maar daarover later. Dan schuurt men onder stromend water met een goede glasborstel de resten van het mica aan de achterzijde af. Men schuurt met zoet schuurpapier de randen van het plaatje schoon. Let op dat men het emaille niet raakt, want dat geeft meteen beschadiging van het emaille. Polijsten van het emaille raad ik af, daar emaille poreus is en men zodoende vuil in het emaille krijgt (alle boeken ten spijt!). Wanneer men zeer bedreven is in het bakken van venster-emaille, kan men het werkstuk nog eenmaal kort bakken zonder mica, maar als het niet echt nodig is moet U het niet doen daar het risico te groot is.
Juwelen met venster-emaille
Hiervoor gebruik ik alleen geelgoud 18 karaat. Dikte 0,5 mm. Zaag zeer zorgvuldig uit. Het mica waar ik het in bovengenoemde alinea over had, brengt U in een zeer dun laagje op d.m.v. tragantgom (niet teveel tragant gebruiken want dat vertroebelt het emaille). Verder is het proces eigenlijk hetzelfde met dien verstande, dat een klein juweel korter in de oven moet, 3 min.
Laatste advies
Alleen mensen met veel geduld moeten hieraan beginnen.
Han Witteveen †
