Inleiding
De redactie van magazine EMAILLE was op zoek naar iemand die iets wilde vertellen over de niëllo-techniek, omdat een van onze leden daar graag iets meer over wilde weten. Nu wil ik wel aan dit verzoek voldoen, maar in eerste instantie wil ik beginnen met een ernstige waarschuwing. Bij het werken volgens de niëllo-techniek komen uitzonderlijk giftige dampen vrij. In veel landen is het gebruik van deze techniek dan ook terecht verboden. Of dit ook in Nederland het geval is, weet ik niet. Indien het verbod niet voor ons land zou gelden, gebruik dan bij het werken met niello in ieder geval een goede afzuigkast, zodat u niet al te veel van de giftige dampen inademt. De niëllo-techniek wordt meestal uitgevoerd op zilver, waarin via de champlevé techniek verdiepte gedeelten zijn aangebracht. In deze verdiepingen wordt de niëllo aangebracht.
Niëllo
Er zijn meerdere recepten voor niëllo. Deze recepten geven verschillende kleuren, die kunnen variëren van een grijs-blauwe tint tot diep zwart. De meeste bekende methode (bovendien loodvrij) is die van Plinius, die leefde in de eerste eeuw van onze jaartelling. Hieronder zijn recept:
- 3 delen fijn zilver
- 1 deel rood koper
- 3 delen zwavel
Deze ingrediënten samensmelten in een aarden smeltkroesje met deksel. Deksel dichtsmeren met klei. Verhitten tot het deksel gaat rijzen. Giet het geheel na smelting over in een ijzeren gietvorm. Voordat het is afgekoeld moet het dun worden uitgeklopt. Soms moet het tussentijds nog een beetje verwarmd worden, want als het afgekoeld is kan het niet meer worden uitgeklopt. Het geplette niëllo wordt met water overgoten, en daarna met een hamer zo fijn mogelijk verpulverd. Het poeder wordt in de verdiepingen van het zilver geplaatst. Het werkstuk wordt daarna verhit totdat de niëllo net gesmolten is. Het mag niet roodgloeiend worden. maar de juiste temperatuur is mij niet bekend.
N.B. de toevoeging van zwavel geeft het diep-zwarte zilversulfaat.
Ellen Goldman
