Inleiding
Dankzij de vriendelijke bemiddeling van Kay Whitcomb, redactrice van THE CLOISON, kreeg ik van Pat Aiken en de Cloisonné Collectors toestemming om Pat’s artikel over het maken van een cloisonnë vaas in ons blad over te nemen. Pat leerde het proces in het atelier van TAMURA, wiens familie al bekend was op het gebied van emailleren aan het begin van deze eeuw. Pat was een toegewijd leerling, want ze realiseerde zich wat een geweldige kans haar hier geboden werd!

Beschrijving van het werkproces
Maak de ondergrond (een koperen vaas) goed schoon

  • Verhit de vaas gedurende ongeveer twee minuten op ongeveer 1500 °F (ong. 810 °C).
  • Wanneer de vaas uit de oven komt moet hij worden ondergedompeld in een oplossing van salpeterzuur.
  • Verwijder dan alle overgebleven ongerechtigheden en alle krassen door de vaas m.b.v. contra-emaille te schuren. Dit geeft betere resultaten dan schuren met andere schuurmiddelen.

Breng een emaille ondergrond aan, binnen zowel als buiten

  • Giet lijm in de vaas en bedek de binnenkant zo regelmatig mogelijk. Giet de overtollige lijm eruit. Pat gebruikte ‘Klyrfire’, Tamura zelf gebruikt ‘Funori’ (een zeewier dat in Japan verkrijgbaar is), aangemaakt met gedistilleerd water en door een doek gezeefd.
  • Giet verwarmd emaille in de vaas en breng deze in een regelmatige laag aan. Verwijder het overtollige emaille.
  • Breng lijm aan op de buitenkant van de vaas en strooi daarop fondant of gekleurd emaille.
  • Laat het emaille goed drogen en verhit de vaas daarna in de oven op 1500 °F (ong. 810 °C) gedurende 2 tot 2½ minuut.

Het maken van het ontwerp

  • Teken het ontwerp op de vaas m.b.v. O.I. inkt of met een fotografische pen. (Noot van de redactie: Wie weet wat een fotografische pen is? (Wij willen dat dan graag van U horen.)
  • Maak: de cloisonnédraden zacht en vorm ze volgens de vorm van de vaas. De draden kunnen zacht gemaakt worden in de oven of – bij kleine gedeelten – met een aansteker. Zachte draden laten zich uiteraard beter buigen dan harde.
  • Breng de draden op de vaas aan m.b.v. lijm. Kortere draden zijn makkelijker aan te brengen dan langere. Gebruikt men zilveren draden, dan mag men niet hoger verhitten dan tot 1420 °F (770 °C) daar anders het zilver bij contact met het koper van de vaas zou kunnen smelten.
  • Verstuif dan lijm over het hele ontwerp en strooi er een hele dunne laag fondant over heen.
  • Als het emaille droog is wordt de vaas op 1400 °F (760 °C) verhit gedurende ongeveer twee minuten teneinde de draden vast te zetten op de ondergrond.

Het aanbrengen van het emaille in cloisons en ondergrond

  • Was de uitgezochte gekleurde emaillepoeders met gedistilleerd water. Voeg vervolgens een paar druppels lijm toe aan de nog natte emaille (ongeveer 2 druppels per theelepel). Hierdoor blijft het emaillepoeder beter aan de vaas zitten bij droging.
  • Het natte emaille wordt nu in de cloisons en op de achtergrond aangebracht met een penseel of een spatel. Een opstelling zoals die hiernaast is getekend vergemakkelijkt het werken.
  • Laat de vaas geheel drogen. Smelt dan het emaille in de oven.
het maken van een cloisonné vaas
  • De emailles zullen krimpen. Het kan daarom nodig zijn de cloisons bij te vullen als de vaas weer is afgekoeld. Pat’s achtergrond moest 4 maal worden bijgevuld, en het bloemontwerp 9 maal. Het proces moet herhaald worden tot het emaille even hoog komt als de draden. Opmerking: verticale, gebogen oppervlakken zijn moeilijk te emailleren. We moeten ervoor zorgen dat (a) het emaille niet langs het verticale oppervlak omlaag zakt en (b) dat de draden geheel langs het gebogen oppervlak liggen zodat de kleuren niet onder de draden door kunnen vloeien.
  • Tenslotte wordt bij de laatste twee verhittingen de onderkant van de vaas geëmailleerd. Dit gebeurt pas zo laat omdat de onderkent makkelijk is bij het vasthouden van de vaas tijdens de diverse bewerkingen.
  • De laatste laag natte emaille moet zo regelmatig mogelijk worden aangebracht. Het emaille kan m.b.v. een katoenen doekje stevig in de cloisons worden gedrukt waarna het hele oppervlak met een buigzame metalen spatel wordt aangeklopt. Als dit goed gedaan wordt hoeft na afloop niet meer zo veel te worden gepolijst.
  • Stuif lijm over het hele emaille oppervlak.
  • Na droging nogmaals in de oven verhitten

Hints

  • Zorg er steeds voor dat het emaille geheel droog is.
  • Plaats de warme vaas op een voorverwarmde driepoot voordat hij in de oven wordt geplaatst.vDenk eraan dat de temperatuur niet boven 1420 °F (770 °C) mag komen als zilver cloisonnédraad wordt gebruikt op een koperen ondergrond.
  • Verwijder oxydatielagen tussen de verschillende verhittingen.

Polijsten

  • Tamura gebruikt een polijstmachine om een symmetrische vaas, te polijsten. Pat heeft haar vaas echter met een steen gepolijst, onder stromend water (carborundumstenen van verschillende fijnheid). Dit gaf een matte finish.
  • Pat maakte haar vaas eerst schoon met een tandenborstel, een fijne doek, en water.
  • Daarna gebruikte ze een ultrasonisch schoonmaakapparaat met een weinig geconcentreerde ammonia oplossing.
  • Haal de vaas uit dit bad en droog hem goed.
  • ‘Flash-fire’ (heel snel verhitten) de vaas op 1500 °F ( 815 °C) gedurende ongeveer 30 – 60 seconden, of tot het emaille weer glanzend is, maar zeker niet de volle twee minuten. Bij een zo korte verhitting zal alleen de buitenste emaillelaag smelten. Ook het zilver zal dan niet smelten.
  • Haal de vaas uit de oven en laat hem afkoelen op een tochtvrije plaats.
  • Maak de koperen bovenrand goed schoon.

Vertaling uit het Engels: Ellen Goldman

Terug naar vorige pagina